3... 2... 1... Liftoff! Wystartował Digital Festival 2023!

Rozwój cyfryzacji zmienia to, jak żyjemy, przyswajamy wiedzę, a przede wszystkim jak pracujemy. Rozpoznawanie mowy, translatory, wirtualni asystenci, nawigacja samochodowa, mobilne płatności – z programów i aplikacji opartych na sztucznej inteligencji korzystamy już na każdym kroku. Ta zaawansowana technologia jest obecna w naszym społeczeństwie od dawna, jednak dla wielu AI to wciąż mało znane hasło, które budzi nieuzasadnione obawy o bezpieczeństwo i utratę pracy. Dlatego w tym roku Digital Festival poszerza horyzonty, skupiając się na sztucznej inteligencji. Wszystko po to, by przełamać obawy i pokazać jak za sprawą cyfrowych i innowacyjnych narzędzi rozszerzamy nasze możliwości – słowem #MożeszWięcej.

Oficjalny start tegorocznej edycji Digital Festival odbył się 3 października 2023 roku w Centralnym Domu Technologii w Warszawie, gdzie premierę miał raport „Technologia w służbie społeczeństwu. Czy Polacy zostaną społeczeństwem 5.0?”. To piąta edycja ogólnopolskiego badania przygotowanego przez Fundację Digital Poland wraz z GfK Polonia oraz T-Mobile Polska, które pokazuje, nastawienie Polaków do cyfryzacji, nowych technologii oraz do strategicznych wyzwań przed jakimi stoi nasz kraj. Tegoroczny raport został dodatkowo poszerzony o kompleksowe badanie wiedzy Polaków na temat sztucznej inteligencji. 

Aż 88 proc. z nas zetknęło się z terminem sztuczna inteligencja. W podejściu do AI dominuje tolerancja i akceptacja (85 proc.), a zdecydowany sprzeciw wobec tej technologii deklaruje jedynie co siódmy badany. Ciągle jest więcej optymistów (56 proc.) niż sceptyków (23 proc.) cyfryzacji i nowych technologii. Ale za to aż 64 proc. badanych twierdzi, że technologia tworzy sztuczny świat, a 54 proc. zgadza się ze stwierdzeniem, że rozwój robotyki i sztucznej inteligencji jest zagrożeniem dla miejsc pracy.

Test wiedzy o sztucznej inteligencji zawarty w badaniu dowodzi, że polskie społeczeństwo poprawnie rozpoznaje najbardziej popularne jej zastosowania. Mamy świadomość wykorzystania AI w takich narzędziach jak wirtualni asystenci (80 proc.), chatboty (77 proc.) czy maszynowe tłumaczenie dokumentów (65 proc.). Większość z nas nie rozpoznaje jednak wykorzystania sztucznej inteligencji w takich zastosowaniach jak filtry antyspamowe czy prognozowanie pogody. Oznacza to, że Polacy nie kojarzą AI z algorytmami, a głównie z narzędziami czy robotyką.

– Spontaniczne definicje pokazują różnorodność perspektyw, ale także brak jednolitego zrozumienia czym jest sztuczna inteligencja. To podkreśla potrzebę bardzo pilnej edukacji i dialogu na temat AI, aby zwiększyć zrozumienie i zaangażowanie w tej kluczowej dziedzinie. Niepokojące może być to, że 45 proc. respondentów nie wie, czym właściwie jest AI, co wskazuje na potrzebę działań edukacyjnych i to od poziomu szkoły podstawowej – analizuje prof. Akademii Leona Koźmińskiego Aleksandra Przegalińska, prorektor ds. Współpracy z Zagranicą i ESR. 

Większość Polaków deklaruje, że zetknęła się lub korzystała z przynajmniej jednego z rozwiązań, w których zastosowana jest AI. Do najbardziej popularnych należą: tłumaczenie tekstów (49 proc.), chatbot w obsłudze klienta (47 proc.) oraz wirtualni asystenci (41 proc.).

Wyniki dotyczące postrzegania AI ukazują złożony obraz postaw Polaków. W ich podejściu dominuje tolerancja (41 proc.) i akceptacja (34 proc.). Mniej optymistycznie prezentują się badania emocji na myśl o AI lub przy zetknięciu się z informacjami na jej temat. Zaciekawienie (40 proc.) i neutralne podejście (27 proc.) może świadczyć o otwartości na nowe technologie, ale także o braku jej pełnego zrozumienia i potrzebie edukacji. Wyraźnie negatywne emocje odczuwa zaledwie 13 proc. dorosłych Polaków, a zdecydowany sprzeciw wobec AI deklaruje jedynie 15 proc. badanych.

– Nastawienie społeczeństwa do rozwiązań z zakresu AI ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju i upowszechnienia tych technologii. Brak społecznej akceptacji może się wiązać z brakiem zrozumienia lub obawami względem technologii AI i prowadzić do oporu w jej wdrażaniu i stosowaniu. Zrozumienie i społeczna akceptacja zmniejszają obawy i stereotypy związane ze sztuczną inteligencją, a to z kolei może prowadzić do mniejszego oporu w stosowaniu tej technologii w różnych dziedzinach życia – zauważa dr hab. Dominik Batorski, ICM Uniwersytet Warszawski, członek zarządu Sotrender.

Polskie społeczeństwo jest spolaryzowane w opiniach na temat bilansu korzyści i ryzyk związanych z AI. 24 proc. badanych widzi więcej korzyści, 27 proc. ma odmienne zdanie, a aż 35 proc. uważa, że bilans plusów i minusów jest zrównoważony. Główne obawy związane ze sztuczną inteligencją wśród Polaków dotyczą niewiadomych w zakresie jej rozwoju (64 proc.) oraz gromadzenia zbyt wielu danych przez produkty i usługi AI. Warto jednak odnotować, że aż 4 na 10 Polaków uważa, że AI może pomóc ludzkości i Polsce rozwiązać wiele problemów, z jakimi się mierzy, takimi jak brak lekarzy, kierowców, niekorzystne zmiany klimatu czy konieczna transformacja energetyki w kierunku zeroemisyjnej gospodarki.

Co ważne, dostrzegamy również pozytywne aspekty technologii – blisko połowa badanych jest zdania, że rozwiązania oparte na AI ułatwiają im życie. Przestajemy również postrzegać AI przez pryzmat popkultury i filmów science-fiction, w których zbuntowane roboty przejmują władzę nad światem celem zniszczenia ludzkości. Zaledwie 15 proc. badanych wierzy w realizację takiego scenariusza.

Sztuczna inteligencja jest kluczowym fundamentem społeczeństwa 5.0, gdzie technologie są wykorzystywane do rozwiązania strategicznych wyzwań, z którymi mierzą się gospodarki. W tym roku poszukiwano odpowiedzi na rekordową liczbę aż pięćdziesięciu wyzwań, przed jakimi stoi nasz kraj. Drożyzna (90 proc.), starzejące się społeczeństwo (90 proc.), zbyt duże podziały między Polakami (90 proc.), biurokracja w urzędach (89 proc) i zbyt długie kolejki do lekarza czy szpitala (86 proc.) – to najważniejsze problemy wskazywane przez polskie społeczeństwo. Pomóc w ich rozwiązaniu mogą nowe technologie.

Aż 92 proc. Polaków chciałoby skorzystać z produktów z recyklingu, co pokazuje, że jesteśmy świadomi, jak wykorzystanie technologicznych innowacji wpływa na walkę ze zmianami klimatu. Największy spadek chęci badanych do skorzystania z nowych rozwiązań odnotowano w zakresie roślinnych zamienników produktów mięsnych.

Przemiany, które obserwujemy w ostatnich miesiącach, a przede wszystkim kontrowersje towarzyszące kolejnym narzędziom generatywnej AI, mają odzwierciedlenie w technologicznych profilach Polaków. W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem zmniejszyła się liczba optymistów i osób otwartych na nowe technologie (spadek z 63 na 56 proc.). Aż 64 proc. respondentów uważa, że technologia tworzy sztuczny świat, a 54 proc. wyraża obawę, że rozwój robotyki i AI jest zagrożeniem dla miejsc pracy.

W postawach Polaków pytanych o wpływ AI na rynek pracy widać wyraźnie echa medialnego dyskursu wokół AI, który ożywił się po premierze ChatGPT. Aż 4 na 10 Polaków uważa, że AI zlikwiduje więcej miejsc pracy, niż ich stworzy. Jedynie 18 proc. uważa, że AI stworzy więcej miejsc pracy. To gównie osoby młode z dużych miejscowości oraz posiadające wiedzę na temat sztucznej inteligencji.

Badani chcą regulacji dotyczących rozwoju AI. Aż 4 na 10 Polaków jest zdania, że obecne regulacje prawne nie są wystarczające dla właściwego rozwoju czy bezpieczeństwa. Co więcej, niemal połowa społeczeństwa jest za tym, aby Unia Europejska, w tym Polska, znacznie uregulowała rozwój i korzystanie z AI, nawet kosztem przegrania i uzależnienia się od Stanów Zjednoczonych i Chin.

Sztuczna inteligencja nazywana jest technologią przyszłości. Badani zdają sobie z tego sprawę – niemal jedna trzecia z nich jest zdania, że rozwój AI już teraz znacząco zmienia gospodarkę, społeczeństwo i rynek pracy. 43 proc. Polaków uważa, że rozwój AI dokona tych zmian w perspektywie nachodzących dwudziestu lat. Co ciekawe, społeczeństwo podzielone jest w kwestii rozwoju prac nad AI. Co czwarty badany jest za ich wstrzymaniem, a co trzeci popiera ich kontynuację. Są jednak pewne warunki – społeczeństwo wskazuje, komu najbardziej ufa w tej kwestii.

– W kontekście zaufania społecznego do podmiotów rozwijających i wdrażających systemy sztucznej inteligencji warto zaznaczyć, że społeczeństwo najbardziej ufa publicznym uniwersytetom i instytutom badawczym (30 proc), organizacjom międzyrządowym (29 proc) oraz globalnym korporacjom technologicznym. Świadczy to o tym, jak kluczowa jest transparentność i odpowiedzialność w dziedzinie AI. Jako społeczeństwo powinniśmy dążyć do tego, by technologia była rozwijana etycznie, przynosząc korzyści dla każdego z nas – podkreśla Andreas Maierhofer, Prezes T-Mobile Polska oraz członek rady nadzorczej fundacji Digital Poland.

Z raportu wynika, że 1/3 respondentów jest skłonna zaufać AI lub podzielić się z nią informacjami. Taka sama liczba badanych jest wobec AI nieufna i nie udostępniłaby swoich danych algorytmom. Aż 41 proc. z nas jest gotowa polegać na informacjach dostarczanych przez sztuczną inteligencję na przykład poprzez rekomendacje filmów.

Polacy szybciej zaufają sztucznej inteligencji, jeśli będzie właściwy nadzór człowieka nad rozwojem systemów AI (40 proc.), gdy AI zapewni prywatności danych (39 proc.) oraz gdy sztuczna inteligencja zwiększy poziom cyberbezpieczeństwa (35 proc.). To trzy kluczowe czynniki determinujące zwiększone zaufanie badanych wobec sztucznej inteligencji. Najmniej istotne okazały się kwestie, o które walczą aktywiści – kwestionowania otrzymanych wyników AI czy niedyskryminujące i inkluzywne algorytmy.

Pełna wersja tegorocznego raportu „Technologia w służbie społeczeństwu. Czy Polacy zostaną społeczeństwem 5.0?” dostępna jest na stronie Fundacji Digital Poland.

W erze technologii nasze marzenia są jedynie wstępem do przyszłości, którą możemy współtworzyć. A gdy technologia i ludzka kreatywność krzyżują się, granice stają się nieograniczone. Digital Festival ma na celu nie tylko prezentowanie tych granic, ale również ich przekraczanie. Piąta edycja Digital Festival 2023 potrwa od 1 października do 10 listopada. Po więcej informacji na temat tegorocznych festiwalowych wydarzeń zapraszamy na stronę digitalfestival.pl.

Partnerami Strategicznymi Digital Festival 2023 są: Visa, TVN Warner Bros. Discovery oraz Ringier Axel Springer Polska.

Partnerami Digital Festival 2023 są: EY Polska, Fundacja Polska Bezgotówkowa

Partnerami tegorocznego raportu „Technologia w służbie społeczeństwu. Czy Polacy zostaną społeczeństwem 5.0?” są: GfK Polonia oraz T-Mobile Polska

Fundacja Digital Poland została powołana w celu integracji firm i społeczeństwa. Zajmuje się propagowaniem wiedzy dotyczącej roli innowacji i cyfryzacji w rozwoju gospodarczym kraju. Skupia firmy i organizacje z różnych branż, zachęcając je do współpracy nad konkretnymi projektami. Misją Fundacji jest pozycjonowanie Polski jako wiodącego ośrodka innowacji cyfrowych na świecie.